A Sticky Situation: MLB opnieuw geconfronteerd met schandaal

Het kan de gemiddelde honkbalfan onmogelijk zijn ontgaan: MLB wordt dit seizoen opnieuw gecontronteerd met een schandaal. Na de dopingproblematiek van de vroege 2000’s, verregaande Free Agent tampering door de Atlanta Braves in 2016, het trashcan-schandaal van de Houston Astros in 2017, de sign-stealing-rel van de Boston Red Sox in 2018, verschillende beschuldigingen van racisme in de Seattle Mariners-organisatie en seksueel overschrijdend gedrag door Mets GM Jared Porter, Angels-coach Mickey Callaway en Hall of Famer Roberto Alomar, dreigt er nu een nieuwe beerput open te gaan. Werpers smeren namelijk massaal allerlei verboden substanties aan de bal.

Het is al jaren het slechtst bewaarde geheim in de honkbalsport: werpers gebruiken plakkerige substanties om hun grip op de bal te verbeteren en het aantal Revolutions Per Minute (RPM) te verhogen. Hoe hoger de RPMs, hoe harder je een bal kunt gooien, hoe harder je pitches ‘breken’ en hoe moeilijker ze dus te raken zijn. Wat ooit begon als een relatief onschuldig trucje (je hand door je haargel halen of rosin — het zakje witte poeder dat op elke werpersheuvel mag liggen en wordt gebruikt ter gripverbetering — mengen met de zonnebrandcrème op je arm) is inmiddels uitgegroeid tot een full-blown valsspeelcircuit.

MLB bevindt zich in een sticky situation, waar de ene na de andere ster inmiddels mee in verband wordt gebracht. Waar ging het mis?

GRIJS GEBIED

Beginnen bij het begin: MLB heeft al sinds 1920 een regel waarin staat dat je geen ‘foreign substance’ mag gebruiken bij het pitchen van een bal. Het probleem waar de overkoepelende organisatie echter mee kampt, is dat er nooit definitief is vastgesteld wat precies een foreign substance is. Vaseline en pine tar zijn bijvoorbeeld al jaren verboden, maar zonnebrandcrème dan weer niet.

Ondanks het verbod op foreign substances, doet MLB al 100 jaar een oogje dicht. Tot een jaar of tien kwam het vrijwel nooit voor dat er aandacht geschonken werd aan een overtreding. Hall of Famer Gaylord Perry, die tot in de jaren ’80 rustig vanalles aan de honkballen smeerde (‘spitballs’) om ze alle kanten op te laten zwabberen, werd pas op 43-jarige leeftijd voor het eerst ‘betrapt’ en uit het veld gestuurd. Het heeft hem niet uit de Hall of Fame kunnen houden. Binnen het spectrum ‘verboden substanties’ ligt nu eenmaal een gigantisch grijs gebied, waarbinnen veel onduidelijkheid heerst.

Na alle dopingproblemen van de vroege en middelste jaren 2000, was het gebruik van gripverbeterende middelen voor MLB ook niet zo’n probleem. De enkele keer dat een werper betrapt werd op het gebruik van een verboden gripmiddel — zoals bijvoorbeeld Joel Peralta (Rays, 2012), Michael Pineda (Yankees, 2014), Brian Matusz (Orioles, 2015) of Will Smith (Brewers, 2015) — volgde een korte schorsing van 8-10 wedstrijden en ging iedereen weer door met zijn leven. Zelfs als camera’s achteraf iets opmerkten, zoals in het geval van Red Sox-werper Matt Barnes in 2018, haalde iedereen de schouders op. (Het gelinkte artikel heeft de toepasselijke titel “MLB pitchers using pine tar is against the rules, but everyone’s OK with it”).

STICKY STUFF

Werpers gebruikten wel eens een niet-helemaal-legaal middeltje om hun grip op de bal iets te verbeteren, maar tot voor kort was het mixen van zweet, zonnebrandcrème en rosin zo’n beetje het meest extreme geval. De verbetering was, zo werd gedacht, verwaarloosbaar.

Tot een paar jaar geleden, als het fenomeen ‘spin rate’ zijn intrede in MLB doet. Dankzij high-tech camera’s kunnen clubs vanaf dat moment ineens het aantal rotaties van elke worp meten en kunnen de capaciteiten van een pitcher verregaand in cijfers worden uitgedrukt. Wat blijkt: hoe hoger het aantal RPMs, hoe beter de pitches. Een aantal clubs (waaronder opnieuw de Houston Astros) ontdekt vervolgens — al dan niet via niet nader bekende spelers — dat die RPMs enorm beïnvloed konden worden door plakkerige substanties aan de vingers van werpers.

Het hek is van de dam: ‘Sticky stuff’ is geboren.

TREVOR BAUER, MAD SCIENTIST EN KLOKKENLUIDER

Binnen de kortste keren groeit het gebruik van ‘sticky stuff’ uit tot het slechtst bewaarde geheim binnen de honkbalsport. Steeds meer spelers hinten in de richting van plakkende honkballen en de voordelen voor werpers. Zelfs van binnen de werpersbroederschap vormt zich afkeer, voornamelijk in de vorm van Trevor Bauer. Al in 2018 speelt Bauer, die later uitgroeit tot één van de topwerpers in de sport, de rol van klokkenluider.

De tweet waarop Bauer in 2018 reageert, van het beroemde Driveline, is inmiddels door hen verwijderd

Bauer claimt op Twitter al vijf jaar onderzoek te doen naar plakspul en de voordelen ervan voor werpers. Nadat verschillende Houston Astros-pitchers, onder wie Gerrit Cole en Justin Verlander, in 2016, 2017 en 2018 explosieve stijgingen in hun spin rate (de snelheid waarmee de bal draait) lieten zien, impliceert Bauer in 2018 dat dit niet zonder hulp is gebeurd. De werper schat dat zo’n 69% van de werpers in MLB op dat moment verboden plakspul gebruikt (hoewel dat percentage, Bauer kennende, ook uit meme-overwegingen geboren kan zijn — nice).

Hoe dan ook, Bauer slaat in 2017/2018 aan het experimenteren om zijn gelijk te bewijzen. In het off-season brouwt hij zijn eigen middeltjes om te kijken of ze plakkerig genoeg zijn om hem te kunnen helpen zijn spin rates te verhogen. Zijn bevindingen: Coca Cola, gemengd met firm grip en pine tar levert een enorme stijging in RPMs op. Bauer vertelt aan iedereen die het horen wil wat hij heeft ontdekt, maar gebruikt het middel niet in wedstrijden.

IF YOU CAN’T BEAT THEM, JOIN THEM

Bauer’s smeekbedes aan het adres van MLB, om ‘sticky stuff’ te reguleren en aan banden te leggen, valt in dovemansoren. Zoals zo vaak in het verleden lijkt de organisatie het verhaal in de doofpot te willen stoppen. In de aanloop naar het verkorte seizoen 2020 beschuldigt Bauer zijn oude UCLA-rivaal Cole opnieuw (indirect) van valsspelen.

Intussen handelt MLB nog steeds niet naar Bauer’s ontdekkingen. De werper lijkt dan ook, in de maanden dat er door COVID niet wordt gehonkbald, te besluiten dat hij dan maar mee gaat doen met het gebruik van sticky stuff. Het resultaat mag er zijn: Bauer’s spin rates exploderen. De werper domineert zijn tegenstanders, wint de eerste Cy Young Award uit zijn carrière en tekent in het off-season een contract bij de regerend kampioen Los Angeles Dodgers met de grootste jaarlijkse salariswaarde uit de geschiedenis van de sport.

Toch beginnen steeds meer mensen te luisteren naar Bauer’s verhaal. Al tijdens het seizoen, in augustus 2020, komt overduidelijk videobewijs dat Gerrit Cole plakspul aan zijn pet heeft zitten, als zijn vingers in de herhaling duidelijk vastgeplakt blijven zitten aan zijn klep.

Zoals MLB betaamt, doet de organisatie helemaal niets met deze ontdekking. Het grote publiek begint zich echter met de zaak te bemoeien. Het lijkt dan ook een kwestie van tijd voordat de bom barst. Lang hoeft men hierop niet te wachten.

DE OMMEKEER

Het seizoen 2021 begint in april en al na een paar weken is duidelijk dat het een seizoen als nooit tevoren is. MLB doet alsof het zich bewust is van de opborrelende situatie en confisqueert al in de eerste week een aantal door Bauer gegooide ballen om ze te controleren. Er wordt niets illegaals gevonden.

Intussen blijft het aantal strikeouts voor slagmensen historisch snel stijgen en neemt het aantal honkslagen exponentieel af. Nog kenmerkender voor de werpersdominantie is het feit dat in de eerste zeven weken van het seizoen maar liefst zeven individuele no-hitters worden gegooid: evenveel als er tussen 3 juni 2017 en 13 september 2020 plaatsvonden.

De irritatie bij slagmensen en fans begint te groeien. Outfielder Adam Duvall spreekt zich mid-mei uit over de extreem plakkerige honkballen die hij regelmatig opraapt. Anonieme spelers melden het geluid dat de sticky ballen maken (“alsof je een pleister van huid trekt”) en front office medewerkers spreken over ballen waar het logo door lijm van af lijkt gerukt. Iedereen weet wat er aan de hand is, maar ‘sticky stuff’ blijft op het hoogste niveau onbesproken. Tenminste, totdat MLB er niet meer omheen kan.

DE BEERPUT OPEN

Wie anders dan umpire Joe West dumpt uiteindelijk het deksel van de beerput. In een wedstrijd tussen de Chicago White Sox en St. Louis Cardinals op 26 mei gebiedt de record-umpire Cards-reliever Giovanny Gallegos zijn pet af te geven. Een vlek op de klep wordt aangewezen als foreign substance. De pet wordt als bewijsmateriaal naar het League Office gestuurd.

Een aantal dagen later, wanneer toevallig opnieuw de White Sox het opnemen tegen de Cleveland Indians, merken tv-commentatoren Steve Stone en Jason Benetti op dat Indians-reliever James Karinchak overduidelijk iets in zijn handschoen heeft zitten dat hij aan zijn vingers en aan de bal smeert.

De combinatie van alle factoren (extreem dominante pitching, het doodvallen van de aanval, het ontploffen van strikeouts en no-hitters) leidt er uiteindelijk toe dat Sports Illustrated op vrijdag 4 juni 2021, twee dagen nadat MLB vier Minor League-werpers schorst voor het gebruik van verboden plakmiddelen, een enorme bom op het hele gebeuren gooit.

ENORM PROBLEEM

In een exposé met de titel “‘This Should Be the Biggest Scandal in Sports’: The inside story of how rampant pitch-doctoring in MLB is pumping pitchers up and deflating offenses” doet de website een boekje open over de extreme mate waarin valsspelen met sticky stuff op alle niveaus van het profhonkbal plaatsvindt. SI citeert spelers en coaches (anoniem en niet-anoniem) die een boekje opendoen over wat ze ervaren of wat ze zelf gedaan hebben.

Het percentage werpers dat naar schatting sticky stuff gebruikt, wordt op “80 tot 90%” gezet; hoger dan Bauer’s 69% uit 2018. Het spul is inmiddels zo sterk dat er over lijm gesproken kan worden. Eén (nog actieve) reliever vertelt dat hij een specifiek soort grip stick, Pelican Grip Dip, gebruikt — hetzelfde spul dat slagmensen mogen gebruiken om hun knuppel plakkeriger te maken.

Een andere reliefpitcher vertelt dat hij al langer zonnebrand en rosin gebruikt, maar dat hij in Spring Training 2019 van zijn werperscoach te horen kreeg dat “zoveel andere werpers sticky stuff gebruikten, dat wij het ook moesten overwegen”.

OORZAAK EN GEVOLG

Toch zijn er weinig werpers die de hand in eigen boezem steken. Men wijst veelvuldig naar MLB’s geklooi met de productie van de honkballen, de laatste jaren. In 2019 ontplofte de sport ‘de andere kant’ op. Door MLB’s nieuwe honkballen nam het aantal homeruns zo extreem toe, dat de overkoepelende organisatie bakzeil moest halen. Na het verkorte pandemieseizoen werden de ballen opnieuw veranderd, nu om homeruns minder makkelijk te maken.

Dit gehannes met ballen (hogere naden, lagere naden etc) zorgde er bij de werpers voor dat ze het ‘gevoel’ met een bal elk seizoen kwijtraakten. Grip stick, een mix van zaken (‘sticky stuff’), rosin of andere middeltjes zorgden er dus voor dat werpers enige mate van consistentie konden creeëren. Deze vlieger gaat natuurlijk niet helemaal op, want ook ver voordat MLB met de ballen aan de gang ging, gebruikten werpers een vorm van sticky stuff. Toch, alle veranderingen hebben mogelijk wel bijgedragen aan het verder ontwikkelen van de valsspelerij.

En ver ging het, als je het verhaal van Sports Illustrated leest. Clubs namen speciale scheikundigen aan om, in het geheim, de best mogelijke plakmiddelen te ontwikkelen. Voor wedstrijden gingen werpers dan een kamertje in om het spul op verschillende plekken aan te brengen. Sommige brouwsels waren zo chemisch dat één werper op het vliegveld werd tegengehouden, omdat een scanapparaat dacht dat hij bomresten aan zijn handen had.

HOE NU VERDER?

Eén ding is duidelijk: de aap is uit de mouw en er moet iets veranderen. Geen werper is meer veilig als er percentages als ‘90%’ rondzingen. Uiteraard zijn er werpers die verdachter zijn dan anderen. De al veelvuldig genoemde Gerrit Cole ligt onder vuur, nadat hij dinsdag tijdens een persconferentie zonder antwoord te geven eigenlijk toegaf al jaren vals te spelen.

Heel toevallig is de val van Cole niet. Los van de eerdere beschuldigingen aan zijn adres door Trevor Bauer, kelderden Cole’s spin rates in zijn laatste start. Niet geheel toevallig, want MLB had net die dag aangekondigd strenger te laten controleren op foreign substances. Overigens geldt hetzelfde voor Bauer: ook zijn spin rates namen in zijn eerste start na MLB’s mededeling af.

Dat lijkt voor nu dan ook een beetje het plan van MLB om sticky stuff tegen te gaan: strenger controleren, harder straffen. Momenteel werken commissioner Rob Manfred en de zijnen aan een uitbreiding van de regels, zodat er daadwerkelijk harder gestraft kan worden. Deze nieuwe regels zouden bij voorkeur al op 14 juni 2021 ingaan. Of MLB met deze late actie in staat blijkt om het tij te keren, valt te betwijfelen. Met het verlopen van de Collective Bargaining Agreement (de honkbal-CAO) na dit seizoen in het vooruitzicht, heeft de organisatie weinig speelruimte.

Coverfoto: Patrick Smith / Getty Images Sport

Jasper Roos
Jasper Roos
Hoofdredacteur. Schrijft voornamelijk over honkbal. Praat regelmatig in een microfoon. Pitch-sequence-aficionado. Shoeless Joe Jackson is een Hall of Famer.

3 REACTIES

    • Ha Rutger, leuk om te horen! Later vandaag volgt een update over dit hele schandaal. Ik zou zeggen: blijf de sport volgen en leuk dat je zoon de Game of the Week kijkt!

      • Heeft hij van zijn vader 🙂 Zo’n 25 jaar geleden was ik bezeten van de NBA. Dat was in de tijd van de Bulls, Lakers, het Dream Team en ook Rik Smits. Later kwam daar American Football bij en nu ook wat meer MLB.

        Alleen ijshockey heeft me nooit echt gepakt. Alleen op de Olympische Spelen. Maar dan vind ik zelfs snelwandelen mooi.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Gerelateerde artikelen