Voor we ons gaan richten op het nieuwe seizoen duiken we even in de rijke historie van de National Hockey League. Tegenwoordig zijn ze niet meer weg te denken, maar toch is ‘t slechts dertig jaar geleden dat de eerste Russische spelers hun intrede deden in de NHL. Alex Ovechkin, Nikita Kucherov en Artemi Panarin zijn de sterren van nu, maar zij hebben veel te danken aan de mannen die in 1989 de grote stap maakten vanuit de Sovjet-Unie naar het onzekere leven in de VS en Canada. Dat was het moment waarop de NHL pas écht de sterkste competitie ter wereld werd.
THE RED ARMY
De meeste sportliefhebbers weten dat er, wat ijshockey betreft, in de zestiger, zeventiger en tachtiger jaren geen maat stond op de Sovjet-Unie. De machine uit het oosten walste tijdens de WK’s en Spelen steevast alle andere teams, voornamelijk amateurs, ondersteboven. Anatoly Tarasov was de architect van dit machtige collectief en de coach wilde zich ook wel eens meten met de profs uit Canada. Hij maakte zich sterk voor een serie tegen Team Canada, een verzameling profs uit de NHL. Dit alles moest dan in het najaar van 1972 zijn beslag krijgen. Tarasov zelfde maakte deze zogenaamde Summit Series als coach niet meer mee. De vaderfiguur werd na de Spelen van 1972 in Sapporo ontslagen. Het land won in Japan echter wel goud, voor de derde keer op rij. Ook in ’76, ’84 en ’88 ging The Red Army er daarna nog met de gouden plak vandoor.
In aanloop naar die serie in 1972 waren de teams vooral nieuwsgierig. Zouden de communisten werkelijk kans maken tegen de profs uit Canada? Al in de eerste van acht wedstrijden volgde het antwoord. Het Russische collectief blies de Canadese individualisten met 7-3 van het ijs. De Canadezen wisten waar ze aan toe waren en besloten het anders aan te pakken. Met hard ijshockey en de nodige overtredingen slaagden ze er in de gedisciplineerde Russen uit hun spel te krijgen. Drie van de eerste vijf wedstrijden gingen naar de Sovjet-Unie, maar nadat sterspeler Valeri Kharlamov een smerige tik kreeg in Game 6 en zijn enkel brak, nam Canada het initiatief over. Ze wonnen weliswaar de Series, maar maakten tevens kennis met de geweldige spelers van deze tegenstander. Heel gek was het dan ook niet dat een paar jaar later al Sovjets werden geselecteerd voor de draft.
VOORZICHTIGE POGING
In 1975 waagden de Philadelphia Flyers een gokje door Viktor Khatulev te selecteren in de draft. Het gokje liep op niets uit. De regering hield de voormalig winger in de Sovjet-Unie en Khatulev hoorde pas jaren later dat de Flyers een oogje op hem hadden. Het is overigens slecht met hem afgelopen. In 1994 werd zijn lichaam onder verdachte omstandigheden gevonden. De eerste Sovjet die gedraft werd in de NHL werd slechts 39 jaar. Clubs in Noord-Amerika volgden in die jaren het voorbeeld van de Flyers, maar telkens kregen ze nul op het rekest. Moskou weigerde elke vorm van medewerking en hield de spelers onder de eigen vleugels.
Pas 13 jaar later kwam daar verandering in. Sergei Pryakhin zal voor altijd in de boeken staan als de eerste Sovjet-speler in de NHL. Pryakhin werd niet geselecteerd voor de Spelen van Calgary in 1988 en was niet de grootste ster van zijn generatie. Hij hield er ook geen geweldige carrière in de NHL op na. De Calgary Flames pikten hem in 1988 op in de 12e ronde van de draft en een jaar later maakte hij z’n debuut. De winger zou in drie seizoenen slechts tot 46 wedstrijden, 3 goals en 8 assists komen. Met Pryakhin ging het hek echter wel van de dam en er volgden meer spelers uit de Sovjet-Unie. Veel meer spelers.
GLASNOST BIEDT UITKOMST
Viacheslav (Slava) Fetisov was wél een grote naam en had als speler van The Red Army al een paar keer kennis mogen maken met het leven in Noord-Amerika. In 1980 was hij van de partij toen de Amerikanen in Lake Placid de Russen voor schut zetten en acht jaar later won de verdediger er zijn tweede gouden plak tijdens de Spelen in Calgary. Fetisov, geboren in 1958, was de dertig inmiddels gepasseerd toen hij bij de regering in Moskou een verzoek indiende om te mogen vertrekken naar de NHL. Hij had 13 jaar gespeeld voor CSKA Moskou, de club van het leger, en vond het wel mooi geweest. Het verzoek werd niet enthousiast ontvangen door de notabelen van de ijshockeybond. Fetisov kon kiezen: zijn excuses aanbieden of een enkeltje Siberië.
In de tweede helft van de tachtiger jaren ging het IJzeren Gordijn, onder leiding van Michail Gorbatsjov, voorzichtig op een kier. Slava Fetisov maakte daar handig gebruik van. Het regime predikte meer openheid (glasnost) en Fetisov ging publiekelijk de strijd aan met coach Viktor Tikhonov. De gelauwerde verdediger kwam oog in oog te staan met de mensen die hij jarenlang had gediend en was zelfs bereid zijn plek in de nationale ploeg op te geven. Uiteindelijk kreeg hij zijn zin en mochten hij en zeven landgenoten zich gaan bewijzen in de NHL. Voorwaarde was wel dat ze beschikbaar bleven voor het Russische team. In ‘83 was hij al gedraft door de New Jersey Devils en zes jaar later kreeg die organisatie dan eindelijk de beschikking over één van de beste Russische spelers ooit. Het ooit zo gevreesde Gordijn begon in 1989, in elk geval bij ‘t ijshockey, te scheuren.
PIONIERS
Voor Slava Fetisov werd het één groot succesverhaal. Hij debuteerde, als dertiger, in 1989-1990 in de league en kwam tot 42 punten in zijn eerste seizoen. Met de Devils haalde Fetisov vijf keer de play-offs voor hij in 1995 werd betrokken in een trade naar de Detroit Red Wings. Met die club haalde hij de Stanley Cup Final in ’95, maar verloor dat jaar van zijn oude werkgever. Twee jaar later stond Slava Fetisov aan de goede kant van de score. De Red Wings versloegen de Flyers in de finale en Fetisov nam de Stanley Cup die zomer mee naar zijn vaderland. De Sovjet Unie was in 1991 gevallen en voor het eerst in de geschiedenis kwam de heilige graal van het ijshockey naar Rusland. In 1998 wonnen de Red Wings de Cup opnieuw. Dit keer ging het ten koste van de Washington Capitals.
Met Fetisov vertrok ook de fameuze KLM-lijn naar Noord-Amerika. Vladimir Krutov speelde alleen in 1989-1990 in de NHL namens de Vancouver Canucks. Eén van de beste aanvallers van zijn tijd bleef steken op 11 goals en 34 punten. Hij overleed in 2012 op 52-jarige leeftijd. Igor Larionov kwam tot bijna 1000 wedstrijden en won, aan de zijde van Fetisov, twee Cups met Detroit. Sergei Makarov was het derde lid van deze lijn. Hij speelde jaren voor Calgary en halverwege de jaren negentig werd hij in San Jose herenigd met Larionov. Tussen ’93 en ’95 deden de twee Sovjet-sterren hun best deze nieuwe franchise enigszins op de kaart te zetten.
OVERLOPERS
De NHL-franchises mochten weliswaar de Sovjets verwelkomen, maar het waren alleen de oudere spelers die het voorrecht kregen naar de VS te verkassen. Spelers als Krutov, Fetisov, Larionov en Makarov hadden hun beste jaren al aan het vaderland gegeven en arriveerden als veteraan in Noord-Amerika. De Sovjet-Unie wilde de controle houden over de jonge spelers, maar ook dat veranderde in ’89. Na het behalen van de wereldtitel deed de pas 20-jarige Alexander Mogilny iets wat in de decennia ervoor ondenkbaar was. De aanvaller vertrok, liep over en ging spelen voor de Buffalo Sabres. In Sergei Fedorov hadden de Sovjets nog een jonkie van wereldklasse, maar hij volgde in 1990 het voorbeeld van Mogilny. Fedorov maakte 13 jaar lang furore bij de Red Wings, werd in ’94 verkozen tot MVP en was tot vorig jaar met 483 goals en 1179 punten de meeste productieve Rus in de NHL.
STEMPEL DRUKKEN
Fedorov is één van de vier Russen die de Hart Trophy thuis heeft staan. Alex Ovechkin trad in 2008 in de voetsporen van zijn illustere landgenoot. Evgeni Malkin won de Award in 2012 en vorig seizoen was de eer weggelegd voor Kucherov. Sinds 1999 wordt aan de speler met de meeste goals de Rocket Richard Trophy uitgereikt. Ovechkin mocht deze al acht mee naar huis nemen. Pavel Bure was in 2000 de eerste Rus die deze prijs won dankzij z’n 58 goals namens de Panthers. Bure “prolongeerde” z’n titel een jaar later met 59 goals. De eerste Russische topscorer van de NHL luisterde echter naar de naam Alexander Mogilny. In ’93 vond hij 76 keer het net in dienst van Buffalo. Met 473 goals en 1032 punten in 990 wedstrijden heeft Mogilny geen spijt van zijn actie gekregen en is hij nog altijd één van de meest succesvolle Russen.
Alex Ovechkin is tegenwoordig natuurlijk het boegbeeld van het Russische ijshockey. En misschien zelfs wel van de NHL. Niet voor niets is hij als internationaal ambassadeur van de league deze zomer naar China gestuurd. De Rus, volgende maand wordt hij 34, was al bezig aan een indrukwekkende carrière, maar in 2018 kwam in de vorm van de Stanley Cup het ontbrekende puzzelstukje. Afgelopen seizoen passeerde hij daarnaast ook nog eens Sergei Fedorov als meest productieve Rus in de NHL. Fedorov had 1248 wedstrijden nodig voor z’n 1179 punten. Ovechkin staat na 2018-2019 op 1211 punten en is daarmee de enige Rus bij de eerste 50 op de all-time topscorerslijst van de NHL. Daar zal het niet bij blijven, want The Great Eight heeft nog een contract tot en met 2020-2021 en denkt voorlopig niet aan stoppen.
HET HEDEN
Nikita Kucherov lijkt de natuurlijke opvolger van Ovi. De 26-jarige aanvaller van de Lightning staat al op 462 punten en scoort gemiddeld 1,034 punten per wedstrijd. Het moet raar lopen wil Kucherov komend seizoen de grens van 500 punten al niet doorbreken. In Andrei Vasilevskiy heeft de Lightning nog een Russische sterkhouder. De goalie won afgelopen seizoen de Vezina Trophy voor beste goalie in de league (.925 save percentage en GAA 2.40). Hij was de tweede Rus die deze eer te beurt viel, want in 2013 ging Sergei Bobrovsky hem al voor. Zij hebben op hun beurt de erfenis van de legendarische Vladislav Tretiak, die tussen 1968 en 1984 de crease domineerde, op zich genomen. Dominant is Rusland, ondanks de aanwezigheid van veel sterren, op de Winterspelen allang niet meer. Vorig jaar in Pyeongchang wonnen de Russen, voor het eerst na het uiteenvallen van de Sovjet Unie, weer eens goud.
Cover Photo: Nick Wass/AP
