Black Sox: 100 jaar na 'the fix is on'

Het is dit jaar precies honderd jaar geleden dat America’s Pastime werd opgeschrikt door één van de grootste schandalen uit haar historie. Acht spelers van de topfavoriete sterrenploeg Chicago White Sox zouden de World Series van 1919 verkocht hebben. Een mooie gelegenheid om ons licht te schijnen op dit schandaal.


Meer weten over de Black Sox? Luister ook onze podcast over het schandaal!


DE ULTIEME MISDAAD

Nog altijd spreekt wat er nu 100 jaar geleden plaatsvond tot de verbeelding. Het kon gezien worden als de ultieme misdaad. Iets waarvan je je nu nauwelijks kunt voorstellen dat het zou kunnen gebeuren. Maar men was er in 1919 in geslaagd om de World Series, het belangrijkste sportevenement in Amerika, te manipuleren. Dat het gebeurd is weten de meeste honkballiefhebbers wel. Maar wat zich nou precies heeft afgespeeld en hoe het kon gebeuren, daarover is minder bekend. En het begon eigenlijk allemaal… met geld.

Voorpagina van de New York Times op 29 september 1920.

THE RESERVE CLAUSE

De contracten van profhonkballers kenden aan het begin van de twintigste eeuw andere voorwaarden dan tegenwoordig. Als een speler eenmaal een contract had getekend bij een club, dan lag zijn lot ook bij die club in handen. Hij mocht dan niet zomaar naar een andere club, zelfs als zijn contract was afgelopen. Dan moest de speler eerst aan de club vragen om hem te laten gaan. Als de club de speler echter niet wilde laten gaan en hem ook niet wilde verkopen, dan ging die speler dus nergens heen.

EXTRA ZAKCENTJE

Dit maakte de onderhandelingspositie van de speler dus substantieel zwakker dan die sinds de komst van free agency in 1975 is. Dat was misschien ook wel een van de redenen dat de salarissen toen nog niet zo astronomisch waren als ze nu zijn. Spelers als Clayton Kershaw, Giancarlo Stanton en sinds deze winter Manny Machado en Bryce Harper, zullen niet snel te verleiden zijn door een goksyndicaat om wedstrijden opzettelijk te verliezen. In de jaren ’10 van de vorige eeuw was dit echter een ander verhaal. De meeste spelers waren na hun carrière absoluut nog niet financieel onafhankelijk. Dus was een extra zakcentje hier en daar mooi meegenomen.

White Sox-eigenaar Charles Comiskey (Baseball Hall of Fame Library)

CHARLES COMISKEY

Bovendien zorgden de ongelijke machtsverhoudingen ervoor dat de relatie tussen eigenaren en spelers meer dan eens gespannen was. Charles Comiskey, de eigenaar van de White Sox in die tijd, zou zijn spelers bijvoorbeeld zeer slecht behandeld hebben. Terwijl de pers en bobo’s in Chicago elke wedstrijd weer gefêteerd werden, bleven beloofde premies uit en hield Comiskey spelerssalarissen en andere voorzieningen laag. Dat is althans wat de spelers later in de rechtbank ter verdediging zouden aanvoeren.

HONKBAL EN GOKKEN

Aan het begin van de twintigste eeuw was het gokken door spelers een publiek geheim. Zelfs het wedden op eigen wedstrijden was gemeengoed. Eigenlijk was de sport sinds haar ontstaan – en zeker nadat het in 1869 langzaamaan professioneel werd – nauw verbonden met het gokken. Men kon niet alleen op uitslagen gokken, maar ook op welk team de eerste honkslag zou slaan en soms zelfs zogenaamde penny bets plaatsen of de volgende worp slag of wijd zou zijn.

EEN PRECEDENT

In 1877 al werden er vier spelers van de Louisville Grays betrapt op het manipuleren van een handvol wedstrijden. De spelers, ace Jim Devlin, basisspelers George Hall en Bill Carver en bankzitter Al Nichols, werden door league president William Hulbert zonder pardon verbannen uit het honkbal. Deze straf zou als precedent gelden voor wat de acht White Sox-spelers meer dan veertig jaar later te wachten stond.

Pitcher Lou Criger zou jaren voor het Black Sox-schandaal al benaderd zijn om opzettelijk de World Series te verliezen. (Society for American Baseball Research)

1903 WORLD SERIES

Hoewel de straf voor de spelers van Louisville jarenlang zijn afschrikwekkende effect zou behouden, begon het gokken rond de eeuwwisseling weer zijn kop op te steken in het honkbal. Voor de eerste World Series in 1903 gaf Red Sox’ pitcher Lou Criger, die met Cy Young één van de sterkste tandems aller tijden vormde, bij Byron Bancroft ‘Ban’ Johnson, de toenmalige president van de American League, aan dat er geprobeerd was hem om te kopen. Johnson maakte het complot wereldkundig en de Red Sox versloegen de Pittsburgh Pirates.

BOSTON

In die jaren stond Boston bekend als de place to be om te gokken op honkbalwedstrijden. Zowel de Red Sox als de Boston Braves stonden bekend om de aanwezigheid van onderwereldfiguren. Beruchte types als Joseph ‘Sport’ Sullivan, (hij zou het zijn geweest die Criger en Young in 1903 had geprobeerd om te kopen) en Jim Costello werden vaak in het gezelschap van spelers gezien.
Op een regenachtige dag in 1917 hadden gokkers zelfs een wedstrijd van de Red Sox tegen de White Sox weten te beïnvloeden. Toen de uitslag verkeerd leek uit te pakken, zorgden ze ervoor dat het veld bestormd werd. Hierdoor moest het duel wel stilgelegd worden. Door de harde regenval betekende dat uiteindelijk zelfs dat wedstrijd helemaal afgelast en dus in zijn geheel overgespeeld moest worden.

‘Prince’ Hal Chase (Hall of Fame archief)

‘PRINCE’ CHASE

Het meest illustratief voor de hechte relatie tussen de high rollers en de honkballers uit die tijd is misschien wel het verhaal van ‘Prince’ Hal Chase. Chase was volgens zijn tijdgenoten een van de beste eerstehonkmannen en daarbij een begenadigd slagman. Hij stond bekend om indrukwekkende barehanded veldacties en in het slagperk was hij een zekerheid als het op hit-and-run aankwam. Althans, als zijn pet ernaar stond. Hij had er een handje van om signs van zijn coaches te “missen” en zo zijn ploeggenoot op de honken in de problemen te brengen. En ook in het veld ontglipte hem soms ineens een aanworp.

FRANK FARRELL EN BIG BILL DEVERY

In zijn tijd bij de New York Highlanders (nu de Yankees) werd Chase de hand boven het hoofd gehouden door clubeigenaren Frank Farrell en Big Bill Devery. Farrell bezat naast de honkbalclub ook enkele grote casino’s en saloons in New York City en de politicus Devery stond bekend als corrupt en werd meer dan eens verdacht van afpersing, omkoping en andere misstanden. Zo kon Chase lange tijd wegkomen met zijn praktijken.

Christy Mathewson (Hall of Fame-archief)

CHRISTY MATHEWSON

Dit eindigde echter toen Chase in 1916 naar de Cincinnati Reds transfereerde. Christy Mathewson, de legendarische oud-pitcher en toenmalig manager van de Reds, beschuldigde zijn speler ervan dat hij medespelers zou hebben geprobeerd om te kopen. Chase werd door Mathewson geschorst, waarmee zijn gedrag voor het eerst serieuze gevolgen kende. Prince ontliep echter uiteindelijk zijn straf, omdat Mathewson tijdens de strafprocedure tegen Chase opgeroepen werd voor militaire dienst en niet kon getuigen.

FORTUIN

Hoewel niemand twijfelde aan zijn schuld, werd Chase uiteindelijk dus toch vrijgesproken. Tijdens het onderzoek ontkende Chase de omkoping, maar hij gaf toe op zijn eigen wedstrijden te hebben gegokt. Na zijn vrijspraak zou hij blijven gokken. Het heeft mogelijk zelfs zijn gevoel van onaantastbaarheid versterkt. Volgens de overlevering zou hij door zijn connecties in de onderwereld zelfs een klein fortuin hebben overgehouden aan de World Series van 1919.

BLACK SOX

Wat de spelers van de White Sox in 1919 deden was dus eigenlijk niet eens zo ondenkbaar in die tijd. Twee factoren zorgden er echter voor dat ze er dit keer niet mee wegkwamen. Het ging nu om een World Series en het verhaal verscheen in de media. Men kon er simpelweg niet meer om heen. De schrijver F. Scott Fitzgerald, onder andere beroemd van zijn meesterwerk The Great Gatsby (waarin hij overigens ook verwijst naar het Black Sox-schandaal), schreef zelfs dat het schandaal het vertrouwen van vijftig miljoen [Amerikanen] geschaad had.

De Black Sox in betere tijden.

HOTEL BUCKMINSTER

Maar hoe was men nou eigenlijk te werk gegaan? In september werd de basis gelegd voor het verkopen van de World Series. Toen troffen White Sox’ eerstehonkman Charles ‘Chick’ Gandil en de eerder genoemde gokker Sport Sullivan elkaar in het hotel Buckminster in Boston. De club uit Chicago leek al zeker van de pennant en Sullivan vroeg Gandil samen met pitcher Eddie Cicotte een groep van 7 à 8 spelers bij elkaar te brengen om zeker te zijn van een gunstige uitkomst.

CHICK GANDIL

Het was dus aan Gandil om namens de gokkers zijn teamgenoten aan te sturen in het complot. Voor zijn rol kreeg hij maar liefst $35.000 in het verschiet gesteld. Dat was een veelvoud van zijn jaarsalaris van $4.000. In totaal zou de groep spelers $100.000 mogen verdelen. Behalve Sullivan zou onder andere ook oud-bokser Abe Attell betrokken zijn geweest bij het complot. Hij zou op zijn beurt geschermd hebben met de naam van Arnold Rothstein als financier. En dan waren er ook nog de oud-honkballers ‘Sleepy’ Bill Burns en Billy Maharg die als tussenpersonen tussen de gokkers en de spelers functioneerden.

THE BRAIN, THE FIXER

Arnold Rothstein was een kingpin binnen de joodse maffia van New York. Hij was een van de eerste gangsters die de drooglegging herkende als een kans om grof geld te verdienen. Hij stond bekend om zijn intelligentie en zou de maffia getransformeerd hebben van een gewelddadige bende tot een goed georganiseerde coöperatie. Veel bekende maffiosi maakten deel uit van zijn organisatie, waaronder Meyer Lansky, ‘Lucky’ Luciano en Dutch Schulz.

Arnold Rothstein

Rothstein heeft overigens altijd ontkend dat hij betrokken was bij het Black Sox Schandaal en beweerde dat Attell zijn naam gebruikt zou hebben om meer gewicht in de schaal te leggen. Wel is zeker dat Rothstein een mooi bedrag overhield aan de nederlaag van de White Sox. Lang kon hij daar echter niet van genieten. In ’28 werd hij geliquideerd.

HET COMPLOT

Gandil riep op 21 september een groep teamgenoten bijeen in zijn kamer in het Ansonia Hotel in New York om te peilen wie er mee wilden doen. Van alle aanwezigen ging alleen George ‘Buck’ Weaver niet akkoord. Ondanks dat hij dus geen geld had gekregen, zou hij later toch voor het leven geschorst worden. Het werd hem kwalijk genomen dat hij de plannen niet gemeld had.
De anderen waren dus wel bereid mee te werken. Naast instigatoren Gandil en Cicotte waren dat Charles ‘Swede’ Risberg, Claude ‘Lefty’ Williams en Oscar ‘Happy’ Felsch. Fred McMullin was niet aanwezig bij die eerste bijeenkomst, maar hoorde van de plannen en dreigde deze kenbaar te maken als hij niet ook mocht meedoen. Superster ‘Shoeless’ Joe Jackson was noch bij deze, noch bij volgende samenkomsten aanwezig. Over zijn rol in het geheel zullen we het later hebben.

GERUCHTEN

Al voor de start van de World Series zijn velen in de honkbalwereld bekend met geruchten dat de White Sox opzettelijk zouden gaan verliezen. Dit zorgde ervoor dat men bijzonder kritisch de verrichtingen op het veld ging bekijken. Mathewson, die dat jaar verslag deed van World Series, en Hugh Fullerton van de Chicago Herald and Examiner spraken vooraf af om aantekeningen uit te wisselen om zo beter zicht te houden op opmerkelijke fouten.

Buck Weaver (Sportingnews Archives)

Een ander gevolg van de hardnekkige geruchten was dat veel mensen geld begonnen in te zetten op de Reds. Hierdoor daalden de potentiële winsten van de gokkers achter het complot. Er werd gedreigd dat de spelers naar hun geld konden fluiten. Volgens sommigen zou dit weer tot gevolg hebben gehad dat de White Sox vanaf dat moment weer hun best gingen doen en dat de uiteindelijke nederlaag dus slechts ten dele het gevolg was van manipulatie.

WORLD SERIES

Met zijn tweede worp gooide Cicotte de bal op het lichaam van Morrie Rath, de openingsslagman van de Reds. Dit was het teken dat de spelers akkoord gingen met de afspraken en de series opzettelijk zouden verliezen. Het zou niet de enige “slechte” worp van Cicotte blijken. Na een eenzijdig duel stond de einduitslag van 9-1 op het scorebord.
In de tweede wedstrijd was het aan Lefty Williams om de zege uit handen te geven. Uiteindelijk kwamen er aan het eind van de rit maar liefst drie L’en achter de naam van Williams te staan. Nog nooit was er iemand verantwoordelijk voor meer verliespartijen in een World Series.

DICKEY KERR

De enige stoorzender voor de samenzweerders was pitcher Dickey Kerr. Kerr was eigenlijk de vierde starter van de White Sox, maar omdat Red Faber geblesseerd was, schoven Williams en Kerr een plekje op in de pikorde. In zowel Game 3 als 6 stapte Kerr uiteindelijk als winnende werper van de heuvel. Zijn uitstekende prestaties bleken echter niet voldoende om de zege van de Reds nog in gevaar te brengen. Na 8 wedstrijden had de ploeg de benodigde 5 overwinningen op zak en kroonde zich zo tot kampioen.

HET ONDERZOEK

Het zou uiteindelijk nog een jaar duren voordat er een officieel onderzoek naar de World Series werd gestart. Op 28 september 1920 bekende Eddie Cicotte voor de grand jury zijn rol in het complot. Acht spelers en vijf gokkers werden aangeklaagd voor samenzwering. De aangeklaagde spelers waren Gandil, Cicotte, Risberg, Williams, Felsch, McMullin, Weaver en Jackson. Tot een echte zaak kwam het echter nooit. Al dan niet dankzij criminele connecties of contacten ‘higher up’ van Charles Comiskey verdween al het bewijsmateriaal tegen de spelers uit de evidence room. De groep van acht werd dus uiteindelijk wegens gebrek aan bewijs alsnog vrijgesproken.
De gokkers verdwenen ook van het toneel. Sullivan vluchtte op aansturen van Rothstein tijdelijk naar Mexico en Attell verdween tijdelijk naar Canada, hoewel hij altijd zijn onschuld volhield en aan iedereen die het maar wilde horen vertelde dat de ‘verkeerde Abe Attell’ beschuldigd was.

De selectie van de Chicago White Sox met daarin de hoofden van de acht Black Sox gearceerd. (Famous Trials)

EIGHT MEN OUT

Zoals dat vaak gaat als blijkt dat een misstand te lang met de mantel der liefde bedekt is geweest, moesten de gepakte speler extra stevig boeten. De schijn moest opgehouden worden dat het om een incident ging. Zelfs al wist iedereen dat dit verre van de waarheid was. Omdat de eigenaren niet tevreden waren met de manier waarop tot dan de Major League geleid werd, stelden zij in 1922 Kenesaw Mountain Landis aan als commissioner om schoonschip te maken. Voor hij die taak accepteerde, had Landis geëist dat hij het alleen voor het zeggen kreeg. Hij zou zowel de baas van de National als de American League zijn. Dat was tot dan nooit het geval geweest. Het eerste wat de nieuwe alleenheerser van het professionele honkbal deed, was de acht White Sox op de Ineligible List plaatsen. Dat betekende in principe een levenslange schorsing.

SHOELESS JOE

Dus was ook Shoeless Joe Jackson voor de rest van zijn leven geschorst. Net als Cicotte had hij voor de grand jury bekend, maar beide bekentenissen waren dus verdwenen, waarop de twee spelers hun bekentenis onmiddellijk hadden ingetrokken. Alle betrokkenen hebben altijd toegegeven dat Jackson bij geen van de bijeenkomsten aanwezig was. Lefty Williams zou ooit zelf hebben verteld dat zij alleen de naam van Shoeless Joe hadden genoemd om de gokkers te overtuigen van de succeskansen van het complot. Als de absolute ster zijn best niet zou doen, waren de slagingskansen natuurlijk een stuk groter.

Shoeless Joe Jackson (Sportingnews Archives)

12 HITS EN 0 VELDFOUTEN

Aan de statistieken van Shoeless Joe valt niet op te merken dat hij zich zou hebben ingehouden. Sterker nog, hij verbrak tijdens die World Series zelfs het recordaantal honkslagen, met 12 hits. Bovendien maakte hij geen veldfouten. Hij gooide zelfs een speler op de thuisplaat uit en als Cicotte een andere aanworp van hem niet (bewust) onderschept had, was dat misschien nog wel een keer gebeurd.
Jackson was één van de beste spelers van zijn generatie, maar niet bepaald het scherpste mes in de la. Hij was nooit naar school geweest, bezat een onschuldige naïviteit en heeft waarschijnlijk nooit helemaal begrepen waartoe hij bekende. Shoeless werd bijgestaan door een advocaat van de club, die hem zou hebben aangeraden berouw te tonen, zodat hij een straf zou ontlopen. Men kan zich afvragen in wiens belang deze advocaat voornamelijk handelde. Sowieso ging de gehele gerechtelijke procedure grotendeels langs Jackson heen. Zijn schorsing kwam dan ook als een zeer nare verrassing voor hem. Hij bleef deze zijn hele leven aanvechten, waarbij hij tot het bittere einde volhield dat hij onschuldig was.

SAY IT AIN’T SO, JOE

Joe’s uitblijven van de Hall is nog steeds een heikel punt voor veel honkballiefhebbers. Zijn spel was ongeëvenaard en hij was één van de grootste spelers uit die periode. Zijn lifetime slaggemiddelde van .3558 plaatst hem derde op de all-time lijst, achter alleen Ty Cobb en Rogers Hornsby (en ruim voor Ted Williams en Babe Ruth). Toch heeft MLB niet over het hart gestreken. In 2015 werd zijn zaak, mede op aansturing van leden uit Congress, opnieuw aangedragen bij Rob Manfred en Major League Baseball. Deze durfden het echter niet aan de schorsing terug te draaien en Jackson de Hall of Fame in te helpen.
De al dan niet onterechte schorsing van Jackson maakt het hele verhaal des te schrijnender. Shoeless Joe was een icoon en voor jong en oud een held. Dat hij de geliefde sport zo zou verraden, wilde (en wil) er bij velen niet in. Charley Owens van de Chicago Daily Mail gaf zijn artikel over de rechtszaak de titel ‘Say it ain’t so, Joe’. Deze zin zou later een eigen leven gaan leiden, toen die werd toegeschreven aan een groep kinderen die de honkballer zou hebben staan opwachten buiten de rechtbank.

BLACK SOX IN POPULAR CULTURE

Dat het verhaal van de Black Sox nog altijd tot de verbeelding spreekt, blijkt wel uit het feit dat er nog steeds vaak aan gerefereerd wordt. Het kwam dus voorbij in het recentelijk nog verfilmde The Great Gatsby, maar ook jaren later inspireerde het verhaal andere schrijvers.
W.P. Kinsella gaf in zijn boek Shoeless Joe een geestesverschijning van Jackson de kans om toch nog eens te kunnen honkballen. Kinsella’s verhaal werd in de jaren tachtig ook verfilmd. De film kreeg de titel Field of Dreams. Ray Liotta vertolkte de rol van Shoeless Joe. Eliot Asinoff schreef het boek Eight Men Out in 1963 en zag het werk in 1988 verfilmd worden. Charlie Sheen (als Happy Felsch), Jon Cusack (Buck Weaver), Christopher Lloyd (Bill Burns) en D.B. Sweeney (Shoeless Joe Jackson) maakten hun opwachting in de film.

 
Ook in de serie Boardwalk Empire wordt verwezen naar de verkochte World Series van 1919. Rothstein wordt daarin genoemd als de man achter de fix. Datzelfde gebeurt overigens in het tweede deel van de Godfather-trilogie. Vandaag, 15 maart 2019, gaat de opera ‘The Fix’ in Minnesota in première. Daarnaast is een groep honkballiefhebbers, met medewerking van Hollywood-ster Billy Bob Thornton en Rudy- en Hoosiers-scenarist Angelo Pizzo, bezig met een film over het leven van Joe Jackson.

 
Hoewel het dit jaar dus 100 jaar geleden in, is het verhaal van de Black Sox en de 8 spelers die voor het leven geschorst werden nog altijd relevant.

Coverfoto: Wikimedia Commons

Sander Grasman
Sander Grasman
Recreatief sporthistoricus en vice-voorzitter van de Nederlandse Fred McGriff-fanclub.

2 REACTIES

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Gerelateerde artikelen