In deze tijden van droogte kunnen we altijd terugvallen op de rijke historie van de National Hockey League. Deze keer gaan we bijna 70 jaar terug in de tijd. De wereld kwam nog bij van de Tweede Wereldoorlog, maar in Korea was er alweer een nieuwe strijd aan de gang. Van kleurentelevisie had nog niemand gehoord, Gordie Howe had zijn debuut al gemaakt én de Toronto Maple Leafs wonnen in die jaren nog wel eens een Stanley Cup. In 1951 wonnen de Leafs hun vierde Cup in vijf jaar tijd. In de finale werden de gehate Montreal Canadiens verslagen in vijf wedstrijden. Bill Barilko scoorde in de verlenging van Game 5 de winnende treffer voor de Maple Leafs en hielp hen daarmee aan de negende titel. Wat Barilko op dat moment nog niet wist, was dat dit z’n laatste daad als ijshockeyer zou zijn.
EERSTE KENNISMAKING
Soms kun je al heel snel zien of een kind aanleg heeft voor een bepaalde sport. Dat gold bijvoorbeeld voor Mario Lemieux, maar ook voor de Diego Maradona’s of Johan Cruijffs van deze wereld. Bill Barilko hoort in dat rijtje niet thuis. Op 27 maart 1927, een dag voordat in Detroit de Tommygun voor het eerst wordt gebruikt door criminelen, ziet Bill Barilko in het Canadese Timmins het levenslicht. Bill was één van de drie kinderen van het gezin met roots in Oekraïne. Zijn vader overleed toen Bill nog jong was en om even aan het harde leven te ontsnappen, zocht de kleine Bill zijn ontsnapping in het ijshockey. Zoals zo veel Canadese kinderen dat toen deden. En, onder andere omstandigheden, dat tegenwoordig nog steeds doen.
De eerste kennismaking met het spelletje verliep niet overdreven gelukkig. Bill Barilko was niet de beste schaatser, verre van zelfs, en hij werd door zijn vriendjes dan ook in de goal gezet. De kleine Bill had al snel door dat de plek tussen de palen niet zijn favoriete plek was. Hij besloot dan ook voor zichzelf aan de slag te gaan en werd door z’n kameraadjes zowaar een linie naar voren gehaald. De jas van verdediger zat Barilko als gegoten. Het harde werken op de bevroren vijvers miste zijn uitwerking niet. Bill Barilko werd Bashin’ Bill Barilko, maar de NHL leek veel te hoog gegrepen. De league bestond destijds alleen nog uit de Original Six. Er leek dus geen plaats voor een harde, niets ontziende verdediger wiens technische vaardigheden niet overhielden.
CLUBHOPPER
Barilko was nog een tiener in de oorlogsjaren en toen hij voor de Holman Pluggers in de Northern Ontario Hockey Association z’n wedstrijden speelde, was de NHL een onwerkelijke droom. Via de Pluggers, de Timmins Canadians en de Porcupine Combines kwam Barilko in ’45 bij de Hollywood Wolves terecht. Clubhopper Barilko bleef ook hier niet lang, want Pittsburgh zou in februari 1947 zijn nieuwe bestemming worden. Zou. Bill Barilko moest nog 20 worden toen de Toronto Maple Leafs opeens een beroep op hem deden. In Steel City zetelde het filiaal van die franchise en de hoofdmacht had dringend behoefte aan een fitte verdediger. Bashin’ Bill zou nooit in Pittsburgh spelen, maar werd een publiekslieveling in Toronto. Niet vanwege zijn oogverblindende acties, wel omdat hij de looks had en wist wat uitdelen was.
De jonge Canadees viel in Toronto met zijn neus in de boter. Het was Hap Day gelukt de Maple Leafs te transformeren in een winning team. Nadat Dick Irvin de Leafs in de jaren dertig onder zijn hoede had, nam Hap Day het in 1940 van hem over. De Leafs eindigden dat jaar als tweede in een league met zeven (de New York Americans waren de zevende club naast de Original Six).De Boston Bruins bleken in de tweede ronde van de play-offs echter te sterk. Al had de latere kampioen daar wel zeven duels voor nodig.
Na dat seizoen begonnen de Glory Days voor de Toronto Maple Leafs. Ze wonnen de titel in ’42 en ’45, bereikten in ’43 en ’44 de tweede ronde, maar misten in 1946 opeens de play-offs. In het tijdperk Day bleek dit achteraf een schoonheidsfoutje. Vanaf 1946-1947 regeerden de Leafs met harde hand en dit kwam niet in de laatste plaats door Bashin’ Bill Barilko.
DIRECT DE JACKPOT
Van Barilko was inmiddels bekend dat hij een vaste klant in de sin bin was. Tijdens zijn eerste seizoen bij de Hollywood Wolves kwam hij uit op 103 strafminuten in 38 wedstrijden. In februari ’47 kwam de nog altijd piepjonge Barilko plotsklaps in de sterkste competitie ter wereld terecht. Hij had daarvoor wel een blessure van één van de Leafs nodig, maar vanaf het eerste moment vocht Bill Barilko voor zijn plek in de NHL en wenste deze niet meer op te geven. Hap Day kon de inzet van deze rookie wel waarderen. Barilko speelde in z’n debuutjaar nog 18 wedstrijden in het reguliere seizoen en verzamelde 10 punten (3G, 7A) en 33 strafminuten. In de league moest Toronto alleen de Montreal Canadiens voor zich dulden, maar de overige vier concurrenten werden op grote achterstand gezet.
Bill Barilko was inmiddels een vaste waarde geworden en mocht in het voorjaar van 1947 voor het eerst zijn opwachting maken tijdens de NHL Play-Offs. Met de Leafs had hij vijf wedstrijden nodig om de Detroit Red Wings opzij te zetten in de halve finale. Als nummer twee van het reguliere seizoen hadden de Maple Leafs zich daarvoor rechtstreeks geplaatst. Barilko tekende in deze serie voor één assist en 12 strafminuten. In de finale deed hij het met twee assists niet veel beter, maar scoren was dan ook niet zijn taak.
Met zijn hits moest Barilko de tegenstanders de stuipen op het lijf jagen en die rol paste hem perfect. Veel spelers doen er jaren over om ooit een Stanley Cup te winnen en de meeste spelers winnen die Cup zelfs nooit. Bill Barilko was weliswaar niet gezegend met veel technisch vernuft, maar al na 29 wedstrijden in de NHL stond zijn naam op Lord Stanley’s Cup. Toronto won de finale tegen Montreal met 4-2.
LEAFS RULE
Of er een verband is tussen de komst van Barilko en de heerschappij van de Toronto Maple Leafs in die jaren valt te betwijfelen. Toch stond er in de late jaren veertig geen maat op de traditieclub. Voor Bill Barilko bleef het namelijk niet bij die ene Stanley Cup. In 1948 prolongeerden de Leafs hun titel dankzij onder meer de goals van Ted Kennedy en Syl Apps. Beide spelers zouden later in de Hall of Fame belanden, zoals ook goalie Turk Broda. Bill Barilko deed dat jaar zijn bijnaam eer aan. Bashin’ Bill maakte vaker dan welke Leaf ook de gang naar de strafbank. Aan het einde van het reguliere seizoen stonden er 147 penalty minutes achter zijn naam. En 5 goals en 9 assists. Na de 60 reguliere wedstrijden stond Toronto bovenaan en die status maakte de ploeg in het postseason ook waar.
De Leafs verloren dat jaar slechts één duel in de play-offs. Boston versloeg de titelhouder in Game 4 van de halve finale, maar boog na vijf wedstrijden het hoofd. Detroit kwam er zelfs helemaal niet aan te pas. De Stanley Cup Final was in ’48 al na vier wedstrijden beslist in het voordeel van Toronto. Zonder Syl Apps ging het in 1948-1949 veel moeizamer. Toronto kwam niet verder dan een vierde plaats na 60 wedstrijden, maar in de play-offs ging het als vanouds. Net als een jaar eerder werden de Bruins met 4-1 verslagen in de halve finale en volgde er een sweep tegen Detroit in de finale. Barilko gedroeg zich wat beschaafder. Hij eindigde dat jaar met 95 strafminuten. Met vijf Cups in de veertiger jaren mocht dit met recht een succesvol decennium genoemd worden in Toronto.
PIKANTE SERIE
Het lukte de Leafs niet om vier Cups op rij te winnen. In 1950 zetten de Detroit Red Wings hen in de halve finale de voet dwars. De club die in ’48 en ’49 door Toronto werd gesweept in de SCF was nu met 4-3 te sterk. Met diezelfde cijfers wonnen de Wings van de Rangers in de finale van 1950. Een jaar later was het weer de beurt aan de Maple Leafs. Onder Joe Primeau pakte de ploeg 95 punten in wat procentueel nog altijd het beste seizoen uit de historie is.
Titelverdediger Detroit deed het echter nog beter met 101 punten. Die club legde het in de halve finale van de play-offs echter af tegen de Montreal Canadiens. De Habs wonnen met 4-2 en mochten zich opmaken voor een finale tegen de aartsrivaal uit Toronto. In zes wedstrijden (4-1-1) hadden die afgerekend met de Bruins.
Voor Bill Barilko was dit een pikant affiche. Bashin’ Bill stond dat seizoen hoog op het verlanglijstje van de Canadiens. Nog altijd niet vanwege zijn goals of assists, maar omdat zijn aanwezigheid op het ijs een afschrikwekkende werking had. Met een keiharde check had Barilko dat jaar het sleutelbeen van Jackie McLeod van de Rangers gebroken. In de ogen van de Habs kon zo iemand maar beter voor je spelen dan tegen je. Maar eerst dus die finale. Een finale waarin er een hoofdrol was weggelegd voor Bashin’ Bill Barilko.
DE LAATSTE GOAL
Barilko was voor zijn doen opmerkelijk productief in de play-offs. Hij kwam uit op 3 goals en 2 assists en met name die derde goal ging voor altijd de geschiedenisboeken in. Drie van de eerste vier wedstrijden werden gewonnen door de Toronto Maple Leafs. Elk daarvan in OT. De Canadiens trokken alleen in Game 2 aan het langste eind. Zij wonnen, eveneens in OT, dat duel met 3-2. In de eigen Maple Leafs Gardens konden Barilko en de zijnen de finale op 21 april 1951 op slot gooien. Met minder dan 60 tellen op de klok waren de Canadiens, dankzij een 2-1 voorsprong, echter op weg naar een Game 6. Met nog 32 seconden te gaan, stelde Leafs-winger Tod Sloan dat feest nog even uit: 2-2.
Helaas voor de Habs kwam van uitstel ook in ’51 al afstel. Uitgerekend de man die in die zomer naar Montreal gehaald moest worden, was de maker van de winnende goal. Bill Barilko besloot in OT maar eens mee ten aanval te gaan. De blueliner had in 1949-1950 twee gamewinners gescoord, maar die verbleekten bij de goal die hij nu zou gaan scoren. Ploeggenoot Howie Meeker vuurde een schot af op het vijandelijke doel en de rebound belandde voor de stick van Barilko. De 24-jarige verdediger bleef koel en liet Canadiens-goalie Gerry McNeil kansloos: 3-2 en einde serie. Publiekslieveling Bashin’ Bill had de Leafs hun vierde Cup in vijf jaar geschonken, werd op de schouders gehesen en de fans werden uitzinnig van vreugde. Niet wetende dat dit de laatste keer zou zijn dat ze hun Bill in tenue zouden zien.
RAMPVLUCHT
Na zijn ultieme gamewinner was Bill Barilko natuurlijk het middelpunt van alle festiviteiten. Hij keerde die zomer huiswaarts in de hoop wat rust te vinden. Eind augustus stond het nieuwe seizoen alweer voor de deur, maar voor hij zich weer in de hectiek van de NHL stortte, besloot Barilko een weekendje te gaan vissen met zijn vriend Henry Hudson. De 47-jarige tandarts was in het bezit van een vliegbrevet en het duo vloog naar Rupert House in het noorden van Quebec. Moeder Fay Barilko was pertinent tegen deze trip. Zij had vijf jaar eerder, op een vrijdag, haar man verloren en vond het maar niks dat haar zoon op een vrijdag in het vliegtuig stapte. Fay probeerde uit alle macht haar Billy tegen te houden, maar de ijshockeyer lachte de zorgen weg. Hij vond zijn moeder paranoïde.
Barilko en Hudson vertrokken op vrijdag 24 augustus en genoten twee dagen lang van de rust en het vissen. Op zondag 26 augustus stond de terugreis gepland. De tank van de Fairchild 24 werd die dag nog volgegooid, maar dat was het laatste wat van Hudson en Bill Barilko werd vernomen. Het vliegtuig van de 47-jarige tandarts verdween en met hem ook de pas 24-jarige ijshockeyer. De autoriteiten moesten op zoek naar een speld in een hele grote hooiberg. Het noorden van Quebec stond bekend om de dichte bossen en de wilde natuur en juist in die omgeving moest gezocht worden naar een populaire ijshockeyer.
Kosten noch moeite werden gespaard. De Royal Canadian Air Force stuurde 17 vliegtuigen op pad, die gezamenlijk bijna 1350 uur zochten. Tevergeefs. Omgerekend kostte de zoekactie een slordige $ 3,7 miljoen maar geen spoor van de Fairchild 24. Dit was weer voer voor de gekste geruchten. Zo zou de verdwenen Barilko in het criminele milieu zijn beland…
DE VLOEK VAN BARILKO
Moeder Barilko was logischerwijs ontroostbaar. Vijf jaar na haar man was ze nu ook haar zoon kwijt. Na diens verdwijning vertrok zij al snel naar Noord-Quebec. Haar aanwezigheid bracht Bill op het ijs altijd geluk en misschien was dit nu opnieuw het geval. Helaas voor moeder Barilko, haar zoon en de ijshockeygemeenschap was de werkelijkheid anders. De Fairchild 24 met Bill Barilko aan boord leek van de aardbodem te zijn verdwenen. Na ruim twee maanden werd de duurste militaire operatie in de Canadese geschiedenis stopgezet. Zonder succes.
Ondertussen ging de NHL “gewoon” verder, maar de Leafs moesten verder zonder één van de publiekslievelingen. Met Barilko in de gelederen was winnen heel normaal geworden voor de franchise. Zonder de robuuste blueliner bleek het allemaal een stuk lastiger. Er volgde een periode van droogte en fans spraken zelfs al over de Vloek van Barilko. De Leafs haalden nog wel de play-offs, maar liepen zich telkens stuk op de Red Wings (vijf keer) of de Canadiens (twee keer). Over Bill Barilko deden inmiddels de wildste verhalen de ronde. Hij zou verdwenen zijn om smokkelaar te worden. Of zijn overgelopen naar de Sovjets.
EINDE VAN DE VLOEK
De Vloek hield zo’n 11 jaar stand. In 1962 stuitten de Leafs tijdens de play-offs eens niet op Montreal of Detroit. In de halve finale nam Toronto het op tegen de Rangers en de Leafs hadden zes wedstrijden nodig om weer de Stanley Cup Final te bereiken. Elf jaar en één dag na de befaamde treffer van Barilko stonden de Leafs opnieuw met de Cup in hun handen. Op 22 april 1962 versloegen zij in Game 6 de Chicago Blackhawks met 2-1 om de tiende Cup veilig te stellen. Als er al sprake was van een Vloek, dan was deze nu toch wel weg? Dick Duff was dit keer het feestvarken. Hij zorgde dit keer voor de winnende treffer die de Leafs aan de Cup hielp.
De goal van Duff werd ervaren als een verlossing en een soort van verlossing kwam er in 1962 ook voor de familie van Bill Barilko. Een helikopterpiloot zag begin juni iets glinsteren in een moeras 75 kilometer ten noorden van de plaats Cochrane in Ontario. Op 7 juni ontdekten medewerkers van het Ontario Department of Lands and Forests in een moeras een deels verbrande Fairchild 24 waarvan de vleugels waren afgerukt. In de cockpit van het kleine eenmotorige vliegtuigje vonden ze twee skeletten. Onderzoek wees uit dat Henry Hudson en Bill Barilko tijdens hun crash, mijlenver uit de richting, op 26 augustus 1951 op slag dood waren. Na ruim 11 jaar (en 46 dagen na de winst van Toronto op Chicago) kwam er een einde aan het mysterie dat Canada lang in z’n greep hield.
NASLEEP
Tijdens zijn goal in 1951 droeg Bill Barilko het shirt met rugnummer 5. Hoewel hij dit nummer slechts één jaar droeg, werd dit nummer aan het begin van de jaren negentig met pensioen gestuurd. In 1992 bracht de band The Tragically Hip het nummer Fifty Mission Cap uit als eerbetoon aan Bill Barilko. Tijdens thuiswedstrijden staat dit nummer nog altijd op de playlist van de Leafs. Zanger Gord Downie overleed in 2017. De Leafs brachten een ode aan de zanger van The Tragically Hip en daarbij werd ook de banner met rugnummer 5 niet vergeten.
Na de dood van Bill Barilko wonnen de Leafs nog vier keer de Stanley Cup. De laatste keer in 1967. In dat jaar werd de NHL uitgebreid en de roemruchte club uit Toronto wacht nog altijd op de eerste Cup tijdens het Expansion Era. Toen op 17 oktober 1992 het rugnummer 5 van Barilko naar de nok van het stadion werd gehesen, was dit pas het tweede rugnummer dat bij de Leafs officieel uit de roulatie werd genomen. In 1934 was winger Ace Bailey de eerste geweest. Hij raakte zwaar geblesseerd tijdens een vechtpartij tegen de Bruins en lag zelfs enige tijd in coma. In 2016 kregen de banners van Bailey en Barilko gezelschap. Op 15 oktober van dat jaar werden onder meer Turk Broda, Hap Day, Ted Kennedy, Syl Apps, Mats Sundin en Wendel Clark (postuum) geëerd door de franchise.
Cover Photo: Michael Burns sr.