Opening Night van het seizoen 2022-2023 ligt inmiddels alweer een week achter ons. Een seizoen waarin we natuurlijk kijken naar de titelverdediger, maar elke fan zal toch ook met meer dan gemiddelde belangstelling de verrichtingen van Alex Ovechkin in de gaten houden. The Great Eight heeft een productief seizoen nodig om op koers te blijven voor het record van Wayne Gretzky. The Great One staat centraal in deze That Year In Hockey en dan met name zijn memorabele jaargang 1981-1982.
OVERIG (WERELD)NIEUWS
Op het moment dat de NHL op 6 oktober 1981 aan het seizoen begon, hadden ze in de VS wel andere zaken aan hun hoofd. Eerder dat jaar was Ronald Reagan beëdigd als de veertigste president, maar diezelfde Reagan ontsnapte in maart aan de dood toen hij werd neergeschoten door een 25-jarige student. De president raakt zwaargewond en zijn woordvoerder zal blijvend verlamd raken bij deze aanslag. Ruim een maand na die aanslag werd de wereld opnieuw opgeschrikt. Paus Johannes Paulus II ontsnapte aan de dood toen hij op het plein voor de Sint-Pieterbasiliek werd neergeschoten. De geboren Pool overleefde de aanslag en schonk de dader later vergiffenis.
In de sport is er in eigen land onder meer succes voor AZ, toen nog AZ’67. De Alkmaarders worden zowel kampioen als bekerwinnaar en pakken daarmee de tot op heden enige dubbel in de clubgeschiedenis. Bernard Hinault wint in juli voor de derde keer in zijn loopbaan de Tour de France. Op bijna een kwartier van de Fransman wordt de Belg Lucien van Impe tweede. De Nederlandse ijshockeyers degraderen in 1981 uit de A-poule. Een jaar later blijkt ook de B-poule te hoog gegrepen voor Oranje.
GRETZKY DOES 50 IN 39
Aan het begin van de jaren tachtig regeerden de New York Islanders de NHL met harde hand. De troepen van coach Al Arbour zouden vier jaar op rij de Stanley Cup winnen. Tot op de dag van vandaag de laatste échte dynastie in de NHL. In oktober 1982 hadden ze hun tweede gewonnen en Mike Bossy en consorten hadden geen idee dat ze pas halverwege waren.
In iets mindere mate gold hetzelfde voor een op dat moment 20-jarige knul uit het Canadese Brantford. Wayne Gretzky begon aan zijn derde seizoen in de NHL en had in zijn eerste twee al laten zien hoe onwaarschijnlijk goed hij was. Zo verzamelde hij als rookie in 1979-1980 al ’t duizelingwekkende aantal van 137 punten. Een jaar later deed hij dit niet dunnetjes over. Nee, hij verpletterde dat aantal door middels 55 goals en 109 assists uit te komen op 164 punten.
GLAZEN BOL
Bachman Turner Overdrive bleek al in ’74 over voorspellende gaven te beschikken. De Canadese band bracht het nummer You Ain’t Seen Nothing Yet op de markt en hoewel dit totaal niets met ijshockey te maken had, was het zeker van toepassing op het derde seizoen van Wayne Gretzky op het hoogste niveau. Zijn voorgaande prestaties vielen volledig in het niet bij wat The Great One in ’81-’82 liet zien.
Voor normale stervelingen was zijn start al abnormaal goed. Na 15 wedstrijden stond Gretzky op 15 goals en 29 punten. In de volgende 15 duels kwam de jonge Canadees tot nog eens 16 goals. Dat Wayne Gretzky niet zomaar een speler was, hadden de meeste mensen al wel door. De cijferfetisjisten pakten daarom de records er maar eens bij van Maurice Richard en Mike Bossy. Beide spelers kregen het voor elkaar om 50 keer te scoren in hun eerste 50 wedstrijden. Met 31 goals in 30 wedstrijden lag Gretzky op koers hetzelfde te presteren.
GEWELDIGE REEKS
In de eerste dagen van december 1981 droogden de doelpunten even op. Vier wedstrijden op rij kwam Gretzky niet tot scoren. Zijn assists stroomden vrolijk door, maar het zelf scoren wilde even niet zo vlotten. Op 9 december gingen de Edmonton Oilers op bezoek bij de LA Kings en daar pakte Gretzky de draad weer op. Hij wist het zelf nog niet, maar de jonge ster begon daar aan een serie die zijn weerga niet kende. Met één goal in zijn volgende vier wedstrijden was Gretzky nog lief voor zijn tegenstanders. Met de feestdagen voor de deur ging hij pas echt los!
Mike Bossy was in 1980-1980 de eerste speler sinds Maurice Richard in ’44-’45 met 50 goals in de eerste 50 wedstrijden. Beide spelers hadden daar precies vijftig wedstrijden voor nodig. En in beide gevallen werd die magische goal ook nog eens laat in de derde periode gescoord. Gretzky maakte het minder spannend. Zoals gezegd ging hij rond de feestdagen helemaal los.
Tussen 19 december en 30 december speelden zijn Oilers 5 wedstrijden en Wayne Gretzky scoorde in die tijdspanne maar liefst 15 goals. Op 27 december scoorde hij tegen de Kings 4 keer, maar drie dagen later bewees hij met 5 goals tegen de Flyers dat het altijd beter kan. Dat zijn vijfde goal een empty-netter was (onder meer op assist van goalie Grant Fuhr) met drie tellen op de klok doet aan deze prestatie niets af.
GEEN RECORD IS VEILIG
Die wedstrijd tegen de Flyers was voor de Oilers de 39e van het seizoen. In Edmonton hadden ze de laatste jaren al heel wat gezien, maar in die thuiswedstrijd tegen Philadelphia waren de fans getuigen van een stukje historie dat zich voor hun eigen ogen afspeelde. Hun Wayne Gretzky veegde eigenhandig de vloer aan met de records van Richard en Bossy door in 39 wedstrijden 50 keer te scoren. Het seizoen was nog niet eens halverwege, maar Gretzky zette een record neer dat tot op de dag van vandaag staat. En hoogstwaarschijnlijk voor altijd zal blijven staan.
Vorig seizoen lukte het Auston Matthews 50 keer te scoren tussen de 18e en 67e wedstrijd van het seizoen. Ook dit is overigens een zeldzaamheid, want in 1992-1993 was Teemu Selanne de laatste die deze versie van de 50 goals in 50 wedstrijden klaarspeelde. Er zal de komende tijd nog vaak een vergelijking getrokken worden tussen Gretzky en Alex Ovechkin, maar de Rus kreeg een dergelijke prestatie (nog) niet voor elkaar.
Het moge duidelijk zijn hoe bijzonder de reeks van Wayne Gretzky was. En nog altijd is. In de geschiedenis van de NHL is het slechts acht keer iemand gelukt om tot 50 goals te komen in de eerste 50 wedstrijden van een seizoen. Drie keer luisterde deze persoon naar de naam Wayne Gretzky. Mario Lemieux (1988-1989) is buiten Gretzky de enige die ook minder dan 50 duels nodig had. Super Mario scoorde zijn vijftigste in de 46e wedstrijd van het seizoen. Brett Hull in 1991-1992 is de laatste die ’t voor elkaar kreeg.
BIJNA 100!!!
Alleen deze cijfers geven de grootsheid van de speler Wayne Gretzky al aan. Hoewel The Great One dat seizoen op koers lag voor meer dan 100 goals stokte de teller bij “slechts” 92 treffers. Ook dit is nog altijd een record in de NHL. Wayne Gretzky is de enige speler in de historie met minimaal 90 goals in één seizoen en één van drie spelers die tenminste 85 keer het net vonden in één jaargang. Het lukte The Great One in 1981-1982 en 1983-1984 (87 goals). Brett Hull kwam in 1990-1991 met 86 treffers in de buurt en twee jaar eerder lukte het Mario Lemieux 85 keer te scoren.
Trekken we ook hier de vergelijking met Ovechkin dan moeten we even een stukje scrollen. In zijn meest productieve seizoen (2007-2008) kwam The Great Eight tot 65 goals. Daarmee zet de Rus overigens wel de beste prestatie in deze eeuw neer. De 60 goals van Auston Matthews trokken vorig seizoen veel aandacht, maar in de laatste twee decennia van de vorige eeuw draaiden ze hun hand daar niet eens voor om. Het zegt veel over de enorme kwaliteiten van spelers als Gretzky, Lemieux en Hull, maar mogelijk geeft het ook aan dat de goalies tegenwoordig beter zijn en de teams het defensief beter voor elkaar hebben.
Terug naar dat historische seizoen 1981-1982. Niet alleen voor Wayne Gretzky was dit het derde seizoen in de NHL, maar dat gold ook voor de franchise uit Edmonton. Na de fusie met de World Hockey Association (een tegenhanger van de NHL tussen 1972 en 1979) maakte het grote publiek kennis met de Oilers en met het jonge fenomeen Gretzky in het bijzonder. Voordat hij in ’79 debuteerde in de NHL had Gretzky in zijn enige jaar in de WHA al 43 keer gescoord voor Indianapolis en later Edmonton.
SCHITTERENDE LICHTING!
Er mocht van die splinternieuwe franchise in de eerste jaren nog niet veel verwacht worden, maar dat dit binnen afzienbare tijd zou veranderen, was wel duidelijk. De Oilers hadden niet alleen Gretzky in de gelederen, maar beschikten vanaf het begin van de jaren tachtig ook nog eens over jonkies als Jari Kurri, Mark Messier en Glenn Anderson.
Edmonton begon het avontuur in de NHL met twee opeenvolgende vierde plaatsen in de toenmalige Smythe Division, maar mede dankzij de scoringsdrang van Gretzky, die naast zijn 92 goals ook nog eens 120 assists gaf, legden de Oilers in ’82 beslag op de divisietitel. Messier kwam dat jaar tot 50 goals en Anderson tot 105 punten.
Een eveneens piepjonge Grant Fuhr bewaakte de goal dat seizoen en hoe talentvol dit jonge grut ook was, in de play-offs bleken de geslepen LA Kings in de eerste ronde al een brug te ver. Gretzky tekende voor 12 punten, maar ging met zijn Oilers wel zeer verrassend de bietenbrug op in vijf wedstrijden. Het maximale aantal in die ronde. Een serie die met 50 goals in 5 wedstrijden niet alleen erg attractief, maar ook erg spannend was. Twee keer kwam er een OT aan te pas en alleen in de eerste (10-8 Kings) en de vijfde (7-4) was het verschil meer dan één treffer.
NOG EEN MIRACLE!
De 6-5 zege van de Kings in Game 3 van deze serie ging de boeken in als “The Miracle on Manchester”. Het toenmalige stadion van de Kings lag aan de Manchester Boulevard en daar gebeurde op 10 april 1982 iets ongelooflijks. Na 40 minuten hadden de Oilers een meer dan comfortabele 5-0 voorsprong. Het zou hen aan een 2-1 voorsprong in de serie helpen en dus aan matchpoint. LA wilde van geen wijken weten, kwam in de derde periode terug tot 5-5 om er in OT nog met een 6-5 zege vandoor te gaan.
Diezelfde Kings liepen zich in de Division Finals dat seizoen stuk op de Vancouver Canucks. De Canucks sloten het reguliere seizoen af met 77 punten. Dat waren er 34 minder dan Edmonton, maar de favoriete Oilers zaten immers al thuis. De Canucks sloten het reguliere seizoen goed af en namen dat momentum mee de play-offs in. De Kings wisten slechts één potje in de best-of-7 te pakken en ook de Chicago Blackhawks konden al na vijf wedstrijden gaan zitten.
Als verrassende winnaar van de Clarence S. Campbell Bowl stonden de Canucks dat jaar in de Stanley Cup Final. Ze deden in 1970 hun intrede in de League, maar niet eerder hadden ze een serie in het postseason gewonnen. Net als in het reguliere seizoen namen Thomas Gradin, Stan Smyl en de ervaren Ivan Boldirev het leeuwendeel van de goals voor hun rekening. De tegenstander in de Stanley Cup Finale kende het klappen van de zweep. De New York Islanders mochten als franchise nog wat jonger zijn dan de Canucks, maar konden in ’82 hun derde Cup op rij winnen.
DYNASTIE OP LONG ISLAND
Al Arbour had op Long Island een prachtige symfonie gecomponeerd. Dankzij goede scouting en slimme trades had hij de beschikking over onder meer doelpuntenmachine Mike Bossy, Bryan Trottier, Clark Gillies, Denis Potvin en goalie Billy Smith. Stuk voor stuk spelers die in de Hall of Fame zouden belanden.
Dit sterrenensemble was voor de Canucks ook wat teveel van het goede. Met Bossy (7G, 1A) en Potvin (2G, 7A) als gangmakers waren de Isles al na vier wedstrijden klaar met de tegenstander. Het werd hun derde Cup op rij en een jaar later zouden ze er nog een vierde Stanley Cup aan toevoegen.
Natuurlijk zag iedereen in ’82 al de potentie van Wayne Gretzky. En in zijn slipstream dat van de Edmonton Oilers. In 1983 moesten de Oilers het in de SCF nog afleggen tegen de Islanders, maar daarna brak hun tijdperk aan. Gretzky en de Oilers namen in 1984 wraak voor de verloren finale van ’83. The Great One zou in Edmonton vier keer de Stanley Cup winnen en net voor de eeuwwisseling afzwaaien in de NHL.
AFSCHEID
De trade naar Los Angeles in 1988 liet emotioneel nog wel wat sporen na, maar ’t weerhield de Oilers er niet van om ook na het tijdperk Gretzky nog één keer de Cup te winnen. Na de opzienbarende trade speelde The Great One acht seizoenen in LA. Zijn komst was er mede debet aan dat Californië tegenwoordig een staat is met drie NHL-teams.
Gretzky bleef bij de Kings en later de Blues en Rangers onnoemelijk veel punten produceren. Het scoren liet hij steeds vaker aan anderen. Zelfs toen hij de dertig al ruimschoots gepasseerd was, kroonde hij zich als Ranger nog twee keer tot assistenkoning in de NHL.
In 1999 zette The Great One een punt achter een loopbaan die zijn gelijke nooit zal kennen. Wayne Gretzky speelde 1487 wedstrijden in 20 seizoenen NHL. Hij scoorde 894 goals, gaf 1963 assists en verzamelde het onvoorstelbare aantal van 2857 punten. Daarmee tikt hij een gemiddelde aan van 1.9 punten per wedstrijd. Op de all-time topscorerslijst staat Jaromir Jagr tweede met 1921 punten. Zelfs zonder al zijn goals zou Gretzky de Tsjech dus nog voorblijven.
HET PUNT AAN DE HORIZON
Die 894 goals zullen de komende tijd regelmatig voorbij komen. Het is een getal dat staat gebeiteld in het brein van Alex Ovechkin. Op 27 juli vorig jaar verlengde de Rus zijn contract in Washington tot de zomer van 2026. Voor Ovi en de Caps zal het heel lastig worden om in die periode een tweede Cup te winnen. Dat doelpuntenrecord van Gretzky is voor The Great Eight echeter een prachtige troostprijs. Gemiddeld scoort Ovechkin (0.612 G/PG) beter dan Gretzky (.601 G/PG). Auston Matthews zit overigens op een gemiddelde van 0.63 G/PG.
Weet Ovechkin dit gemiddelde vast te houden, dan had hij aan ’t begin van dit seizoen nog 186 wedstrijden nodig om het aantal van Gretzky te evenaren. De Rus staat nu op 782 doelpunten en zou dus in 2024-2025 op 894 kunnen komen. Natuurlijk hangt dit van veel factoren af, zoals bijvoorbeeld leeftijd, fitheid en de kwaliteit van zijn medespelers. Zware blessures zijn Ovi tot nog toe bespaard gebleven en gezien zijn statistieken de laatste jaren zit de sleet er ook nog zeker niet op. Na 2023-2024 lopen veel contracten in Washingon af. Het is dus aan ’t management om Ovechkin van goede adjudanten te voorzien in zijn jacht op Gretzky.
Cover photo: Mike Powell
